Enerji uzmanlarına göre dizelin pompadaki avantajı da benzin fiyatının dizelin altında kalmasıyla önümüzdeki dönemde dezavantaja dönüşecek. Avrupa’da dizel satışları hızla erirken Türkiye’de satışlarda aslan payı hala dizel araçlarda.
Son dönemde benzin ile motorinin litre fiyatındaki makasın kapanması hatta İstanbul’da dizelin daha pahalı hale gelmesi araç satın alırken yapılan maliyet avantaj hesaplarını da değiştirdi. Petrol piyasasında önümüzdeki dönem yaşanacak gelişmeler benzin fiyatlarının motorin fiyatının altında kalacağına işaret ediyor. Diğer yandan da dizel ile benzinli araçların fiyatları arasında uçurum büyüyor. Dizel araç alırken verilen fazla paranın geri dönüşü için gereken süre uzarken yapılması gereken kilometre miktarı da artıyor.
Bir örnekle açıklarsak Türkiye pazarında yüksek satışlara sahip bir aracın 1.4 benzinli versiyonuna 62 bin liraya sahip olabiliyorsunuz. Araç 100 kilometrede 5.7 litrelik bir yakıt ortalaması ortaya koyuyor. Aynı modelin 1.3 dizel versiyonu 95 bin 100 lira. Aracın yakıt tüketimi ortalaması 100 kilometrede 4.1 litre. Ayrıca arada 33 bin 100 liralık bir fark var. Aradaki maliyet farkını kapatması için dizel araç sahibinin 345 bin kilometre yol gitmesi gerekiyor. Çok değil 1.5 yıl önce aynı araçlar için yapılan karşılaştırmada aradaki maliyet farkı 14 bin lira iken bu farkın kapatılması için yapılması gereken kilometre de 129 bin 930 kilometre idi. Yani yılda ortalama 30 bin kilometre yol giden bir sürücü için 4.3 yıl olan amorti süresi 11.5 yıla çıkmış durumda.
Emniyet Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Türkiye’de 2004 yılında trafiğe kayıtlı araçların yüzde 75.23’ü benzinli, yüzde 14.69’u LPG’li, yüzde 4.68’si ise dizel yakıtlı araçlardan oluşuyordu. Aradan geçen 14 yılda benzinli araç tercihi giderek azaldı. 2018’de Türkiye’nin otomobil araç parkındaki araçların yüzde 37.94’ü LPG’li, yüzde 36.70’i dizel, yüzde 25’i benzinli araçlardan oluştu.
Avrupa’da 2018’in 11 ayında dizel otomobillerin payı 8 puan geriledi. 2017 Ocak-Kasım döneminde yüzde 42 olan dizelin payı, 2018’in aynı döneminde yüzde 34’e indi. Dizel otomobillerin satışları düşerken, benzinli ve alternatif yakıtlarla çalışan otomobillerin satışları arttı. Benzinli otomobillerin payı 2017’ye göre 6 puan yükselerek yüzde 57’ye çıktı. Alternatif yakıtlarla çalışan otomobillerin payı ise yüzde 7.5’e ulaştı.
ENERJİ uzmanlarına göre dizel üretiminde kullanılan orta ve hafif ağırlıklı petrollere sahip sahalarda devam eden sorunlar dizel fiyatlarının gerilemesini engelliyor. Dizelde uzun vadede fiyatların kolay kolay düşmeyeceğini belirten Bilkent Üniversitesi Enerji Politikaları Araştırma Merkezi (BEPAM) Petrol Piyasası Uzmanı Serkan Şahin, önümüzdeki dönemde dizel fiyatlarını etkileyecek faktörleri şöyle sıralıyor:
Dizel üretimi yüksek petrol türlerine sahip sahalarındaki arz sorunları artacak.
2020’de devreye girecek olan sülfür kısıtlaması deniz taşımacılığında kullanılan filolara yenilenme zorunluluğu getiriyor. Hindistan’ın sahip olduğu filolar da çok eski. Bu zorunluluk ucuz dizelin Akdeniz’e ulaşımını kısıtlayacak.
Belirli ağırlığın üstündeki tankerlere boğaz geçişlerinde kılavuz kaptan bulundurma zorunluluğu getirildi. Bu da geçişlerde tankerler için en az bir gün bekleme süresi oluşturuyor. Yani yakıt taşıyan tankerlere maliyet kalemi ekleniyor.
